Rozdział 7. Różności

Spis treści

7.1. Różne typy gier
7.1.1. Aukcja
7.1.2. Gra w cykora
7.1.3. Gra o dobro wspólne
7.1.4. Exchange game
7.1.5. Game of timing
7.1.6. Gra w ultimatum
7.2. Słowniczek angielsko - polski
7.2.1. Słowniczek - teoria gier
7.2.2. Słowniczek - aukcje
7.2.3. Słowniczek - dylemat więźnia
7.2.4. Słowniczek - teoria gier w biologii

7.1. Różne typy gier

Oto wybrane gry (problemy, sytuacje) rozpatrywane w ramach teorii gier. Być może kiedyś opisze je bardziej szczegółowo, jak na razie tylko po kilka słów o każdej. Podane tu nazwy nie są "ścisłe" - niektóre z nich oznaczają bardzo konkretną grę, inne całą klasę podobnych gier. W niektórych przypadkach nie podałem polskich nazw, bo ich nie znam - jeżeli je znasz, albo jeżeli znasz inne angielskie nazwy opisanych tu gier, to mi je podpowiedz - <giaur@qs.pl> .

7.1.1. Aukcja[12]

Aukcje obejmują wiele różnych typów "gier", w których kilku graczy stara się zdobyć pewne dobro - przedmiot wystawiony na aukcji. Dla każdego z graczy przedmiot ten ma pewną wartość (różną dla różnych graczy !). Gracze podają ile byliby skłonni zapłacić za przedmiot aukcji. Wygrywa ten z nich, który zalicytuje najwięcej. Jeżeli najwyższą stawkę podało kilku graczy, wówczas przedmiot aukcji przypada temu, dla którego ma on największą wartość.

Istnieją różne rodzaje aukcji. W zależności od tego, trybu zgłaszania swoich ofert (jednorazowo czy też można zmieniać swoją ofertę), opłat za wygraną/udział w aukcji, wyróżnić można kilka gier aukcyjnych. Oto te najpopularniejsze:

  • aukcja angielska - czyli to, co my zwiemy licytacją. Ten kto zalicytował najwięcej płaci za przedmiot aukcji zgłoszoną przez siebie stawkę. Uczestnicy aukcji mogą wielokrotnie zgłaszać swoje oferty.

  • aukcja holenderska - prowadzący aukcję zaczyna od wysokiej ceny i stopniowo ją obniża. Kto pierwszy zgłosi chęć zakupu zostaje właścicielem dobra płacąc za nie cenę, na którą się zgodził. Prowadzącego aukcję holenderską przyrównuje się do właściciela komisu, który co pewien czas obniża cenę towaru, aż trafi się kupiec.

  • first-price sealed-bid auction - każdy uczestnik aukcji zgłasza jedną ofertę, bez znajomości ofert zgłoszonych przez konkurentów. Wygrywa ten, który zgłosił najwyższą stawkę - i ją właśni płaci za dobro wystawione na aukcję.

  • aukcja Vickrey'a - każdy uczestnik aukcji zgłasza jedną ofertę. Wygrywa ten, kto zgłosił najwyższą ofertę, ale płaci za przedmiot aukcji tyle, ile wyniosła druga co do wielkości oferta.

  • aukcja typu "wszyscy płacą" - każdy z uczestników aukcji płaci zgłoszoną przez siebie kwotę (albo jej część), zaś dobro otrzymuje ten, który zgłosił najwyższą stawkę.

Zwróćmy uwagę na to, że aukcję te różnią się nie tylko dla uczestników ale i dla prowadzącego aukcję. Weźmy aukcję angielską i Vickreya - w której z nich wylicytowana zostanie wyższa cena ?

Obszerne omówienie różnego typu aukcji oraz rozważania na temat ich wad i zalet w realnych zastosowaniach znajdziesz u Sandholma.

7.1.2. Gra w cykora

Imprezka w terenie + piwo + panienki. Dwóch gości rywalizuje o miano twardziela. Wsiadają do aut, ustawiają je naprzeciw siebie, gaz do dechy i... no właśnie, i co dalej ? Wytrzymać jeszcze sekundę licząc na to, że przeciwnik okaże się "cykorem" czy też skręcić kierownice i uniknąć kolizji ? Ta prosta gra (znana również jako "drogowy poker" oraz "chicken") doczekała się naukowego opracowania.

7.1.3. Gra o dobro wspólne

Każdy z czterech graczy dostaje do ręki 20$. Każdy z nich decyduje jaką część tej kwoty wpłaci do wspólnej puli. Następnie suma zebrana w puli ulega podwojeniu i każdy z graczy otrzymuje czwartą jej część. Taką grę rozgrywa się wielokrotnie. Jedną z modyfikacji jest wprowadzenie kar - gracze po zakończeniu każdej rundy mogą nałożyć grzywnę na współuczestników, ale sami płacą 30% nałożonej na innych kary.

7.1.4. Exchange game

Dwóch graczy. Każdy z nich otrzymuje kartkę z liczbą z zakresu od 0 do 1. Ta liczba to wielkość wygranej jaką może otrzymać gracz. Każdy z graczy jednocześnie decyduje czy chce wymienić swoją kartkę z kartką drugiego gracza. Wymiana następuje tylko jeżeli oboje sobie tego zażyczą.

7.1.5. Game of timing

Przykładowa gra tego typu - war of attrition . Dwaj gracze rywalizują o pewne dobro. Dla gracza o numerze i przedmiot ten ma pewną wartość vi. Każdy z graczy w dowolnym momencie może zdecydować, że oddaje przedmiot w ręce drugiego gracza. Ważny jest moment, w którym to nastąpi, bowiem wraz z upływem czasu maleje wypłata. Jeżeli oboje gracze zdecydują się w tym samym momencie przekazać przedmiot sporu przeciwnikowi, każdy z nich otrzymuje vi/2

7.1.6. Gra w ultimatum

Jest dwóch graczy. Jeden z nich dostaje do ręki 100$. Następnie proponuje drugiemu graczowi pewien podział tej kwoty - np. dostaniesz ode mnie 20$. Jeżeli drugi zgodzi się na zaproponowany podział, wówczas każdy z nich otrzymuje odpowiednią kwotę (w tym przypadku pierwszy 80$, drugi 20$). Jeżeli drugi gracz odrzuci ofertę, żaden z nich nie dostanie ani centa.

W przypadku tej gry trudno się powstrzymać od pewnego komentarza. Teoria gier niewiele ma tu do powiedzenia, a właściwie sprawa jest na tyle prosta, że nie ma o czym mówić - racjonalnie myślący drugi gracz powinien przyjąć każdą niezerową ofertę. Tak naprawdę gra w ultimatum jest interesująca z punktu widzenia nauk społecznych - okazuje się bowiem, że ludzie nierzadko podejmują tu decyzje stojące w skrajnej sprzeczności z modelem homo economicus.



[12] W Polsce słowa "aukcja" używamy czasem zamiennie ze słowem "licytacja". W rzeczywistości licytacja jest pewną szczególną formą aukcji.