MONOPOL



		MONOPOL równowaga monopolu strata społeczna z tytułu monopolu monopol naturalny regulacje monopolu Monopol jest to sytuacja, gdzie jest jeden sprzedawca na rynku. Monopol dotyczy nie tylko produktu. Można wyróżnić np. monopol lokalny (jeden sklep w promieniu kilku kilometrów) czy też monopol na świadczenia jakichś usług. Monopolista ma wpływ na cenę. Może w pewnym przedziale określać jej wartość. Zatem monopolista zna funkcję popytu na wytwarzane przez siebie dobro. Funkcja produkcji dla monopolu jest taka sama jak dla doskonałej konkurencji. Jednak zachowanie monopolisty na rynku jest inne niż zachowanie firmy doskonale konkurencyjnej. Równowaga monopolu MR = MC warunek równowagi Jeżeli mamy daną funkcję popytu monopolu Y = 100- p To wówczas utarg monopolisty ma postać p = 100- Y odwracamy funkcję popytu R = (100- Y)Y utarg całkowity Zatem funkcja utargu krańcowego ma dwukrotnie większe nachylenie niż funkcja popytu. W przypadku doskonałej konkurencji producent osiągałby równowagę w punkcie A, w którym koszt krańcowy jest równy cenie wyznaczonej przez krzywą popytu. Wytwarzałby on większą ilość produkcji po niższej cenie. Zatem zachowanie monopolisty jest mniej efektywne niż w doskonałej konkurencji, bo produkuje on mniej i po wyższej cenie. Zachowuje się on w ten sposób dlatego, że osiąga większy zysk. Strata społeczna z tytułu monopolu Cena p* jest ceną ustaloną przez monopolistę. Natomiast pc jest ceną, jaka obowiązywałaby na rynku doskonale konkurencyjnym. Nadwyżka konsumenta w przypadku monopolu wzrasta o pole A, ponieważ otrzymuje on po niższej cenie pc produkty, które poprzednio kupował po cenie p. Jednocześnie o pole A zmniejsza się nadwyżka producenta. Dodatkowo nadwyżka konsumenta rośnie o pole B, gdyż osiągają oni większą satysfakcję z dodatkowo nabytych produktów. Natomiast nadwyżka producenta rośnie jeszcze o pole C wskutek zysków z dodatkowo sprzedanych towarów. Pole B + C oznacza przyrost nadwyżki jaką otrzymywaliby konsumenci i producenci w wypadku doskonałej konkurencji (dobrobyt społeczny). Jest to zatem strata społeczna z tytułu monopolu. Na czym polega siła monopolu ? R = pY utarg całkowity Wiemy, że produkcja zależy od ceny. Zatem Wyciągamy p przed nawias i otrzymujemy Wiemy, że w punkcie równowagi monopolu MR = MC. Po podstawieniu W warunkach doskonale konkurencyjnych popyt na produkcję jest doskonale elastyczny dla pojedynczej firmy. Zatem Im mniejsza jest elastyczność cenowa popytu, tym większy jest narzut na cenę. Zatem monopolista ustali cenę, taką gdzie elastyczność należy do przedziału Zatem siła rynkowa monopolu zależy od cenowej elastyczności popytu na dobro wytwarzane przez monopolistę. Monopol naturalny Monopol naturalny występuje wtedy, gdy poziom produkcji w warunkach doskonałej konkurencji nie jest zyskowny. Dopiero monopol jest w stanie pokryć koszty produkcji. W Polsce przykładem monopolu naturalnego jest Telekomunikacja Polska. Regulacje monopolu Nałożenie podatku dochodowego na monopolistę nic nie daje, bo zmiana wielkości podatku nie wpłynie na wielkość produkcji. Natomiast zmniejszy się zysk monopolisty. Funkcja zysku monopolisty po nałożeniu podatku będzie miała postać Po zróżniczkowaniu względem t Zatem warunek równowagi będzie taki sam jak przy zerowej stawce podatku. Z kolei opodatkowanie produkcji wywoła zmiany w jej wielkości. Subsydium dla monopolisty działa w odwrotną stronę niż podatek. Jednak monopoliści nie otrzymują subsydiów, gdyż byłoby to nagradzanie przez państwo praktyk monopolistycznych. Najlepszym narzędziem regulacji monopolu jest wprowadzenie ceny maksymalnej. Wówczas monopolista staje się cenobiorcą. W rzeczywistości bardzo rzadko spotyka się efektywne działania ograniczające praktyki monopolistyczne. Jedynym działaniem mogącym naprawdę zagrozić monopoliście jest wpuszczenie konkurencji na rynek. Wysiłek producentów skoncentrowany jest na tym, aby mogli się oni utrzymać na pozycji monopolistycznej. W obecnych czasach o utrzymaniu pozycji danego przedsiębiorstwa na rynku często decyduje lobbing.